Early Child Marriage Law in Sindh Province

by Rukhsar Khaskhaly

Anthropologist

khaskhelirukhsar11@gmail.com

سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي تي عمل (2013):
سنڌ پاڪستان جو واحد صوبو آھي جنھن 1929ع ۾ پاس ڪيل ھڪ قانون کي اپ ڊيٽ ڪيو ۽ 18 سالن کان اڳ شادين تي پابندي لڳائي وئي. ۽ سنڌ اسيمبلي پاڪستان جي پھرين اسيمبلي آھي جتي ان قسم جو بل پاس ڪيو ويو. سنڌ حڪومت بجاء ملڪ جي پھرين چونڊيل اسيمبلي بڻجڻ جو ڪريڊٽ کڻي ٿي. دنيا ۾ پاڪستان ڇھون وڏو ملڪ آھي جتي ڇوڪرين جي 15 سالن کان گھٽ عمر ۾ شادي ڪئي ويندي آھي. ھن قانون تحت خلاف ورزي ڪندڙن لاء سخت قيد ٽن سالن تائين سزا ڏني ويندي، سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي تي عمل (2013) موجب پاڪستان ۾ سنڌ جي صوبائي اسيمبليء ۾ ڪنھن به ٻارن جي شادي ارڙھن سالن کان گھٽ عمر جي ٻارن جي شادي جو سختي سان منع ڪيو ويو آھي، اھو ايڪٽ ھڪ مرد معاھدو ڪندڙ پارٽي لاء ڏنڊ فراھم ڪندو ۽ اھو شخص جيڪو سرپرستي ڪندو ان کي به سزا ڏني ويندي ،
ننڍي عمر جي شادي واري عمل سان اسان جي معاشري ۾ ٻارن جي اسمگلنگ ۽ اسٽريٽ چلڊرن جا مسئلا تيزي سان وڌي رھيا آھن انڪري ھن مسئلي کي حل ڪرڻ لاء ننڍي عمر ۾ شادي واري عمل تي ھلڻ جي سخت ضرورت آھي. اسان جي سنڌ ۾ رھنڌڙ سنڌي والدين کي گھرجي تي پنھنجي اولاد کي هڪ سٺي تربيت ڏين، تعليم ڏين، صحيح ۽ غلط جو فرق ٻڌائن ۽ پوء جڏھن اھو ٻار بالغ ٿئي سوچ سمجھ وارو ٿئي پوء ان جي شادي ارڙھن سالن جي عمر ۾ انھن جي رضامندي سان ڪرائي وڃي اگر شادي ڪندڙ ڇوڪرو يا ڇوڪري ٻنھي مان ڪو ھڪ راضي ناھي ته ان تي ڪا به زبردستي نه ڪئي وڃي اگر ٻارن جي ڳالھ نه مڃي وئي ۽ انھن جي بغير رضامندي سان شادي ڪرائي وئي ته انھن تي قانوني ڪاروائي ڪئي ويندي.
اسان جي سنڌ ۾ اڃا به ڪافي اھڙا ڳوٺ آھن جتي ٻارن جون شاديون انھن جي بغير رضامندي جي ڪيون وينديون آھن. ڇو ته ڳوٺن ۾ جڏھن ٻار پيدا ٿيندا آھي ته پوتي وجھي نالي تي ڪري ڇڏيندا آھن ۽ پوء اھو ٻار پٽ يا ڌيء بالغ ھجي يا نه، پر شادي ڪرائي ڇڏيندا آھن ۽ پوء ننڍپڻ جي شادي وارن ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين کي اولاد ٿي ويندو آھي ۽ ارڙھن سالن کان ننڍي عمر جي ڇوڪري ۾ اولاد پيدا ڪرڻ جي سگھ نه ھوندي آھي ۽ ڪافي تڪليفن کي منھن ڏيڻو پوندو آھي ۽ پوء انھن جي زندگي خطري ۾ ھوندي آھي. ۽ ھئينر جي دور ۾ اھي رشتا بلڪل به ناھن ھلندا جيڪي بي سمجھ ٻارن جي شادي ڪرائي ويندي آھي، اڄ جي دور ۾ ھر ڇوڪرن، ڇوڪرين کي پنھنجي زندگي جا فيصلا ڪرڻ ۽ ھڪ بھترين زندگي گذارڻ جا پورا حق آھن ته ھو پنھنجي زندگي جا فيصلا پاڻ ڪري ٿا سگھن ان عمل ۾ جيڪو به ساٿ ڏيندو ان سربراه جو ان تي ڪيس ڪيو ويندو.
مثال طور: جيئن ڪنھن ڳوٺ ۾ ننڍي عمر ۾ ڪنھن جوڙي جي شادي ٿي رھي آھي ان ۾ ان ٻارن جي گھر وارن سان گڏوگڏ جيڪي مائيٽن مان ڏاڏا، نانا، چاچا،ماما ،ڳوٺ وارا، مولوي نڪاح پڙھائڻ وارو، ۽ ان نڪاح ۾ شامل ٿيل ماڻھن تي به قانوني ڪاروائي ڪئي ويندي. ان عمل کي روڪڻ لاء پاڪستان، سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي جي اصولن (2016) ۾ متعارف ڪرايا ويا آھن. جيڪي ھيٺ تفصيل ۾ ڏنا ويا آھن.

سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي وارا اصول (2016):
سنڌ حڪومت، پاڪستان پاران ٻارن جي شادي کي روڪڻ ۽ ٻارن جي حفاظت لاءِ ننڍي عمر ۾ شادي ڪرڻ کان اهي ضابطا سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي تي عمل (2013) تحت لاڳو ڪيا ويا، جنهن تحت 18 سالن کان گهٽ عمر جي ڪنهن به شخص جي شادي ڪرڻ غير قانوني قرار ڏنو ويو. سنڌ ۾ ننڍي عمر واري شادي جي 2016 ۾ ڏنل اصولن سان شادي ڪرڻ گھرجي جيڪي قانون جي مطابق ٻڌايا ويا آھن.
1: عمر جي حد:
شادي ڪندڙ ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جي عمر گھٽ ۾ گھٽ ارڙھن سال ھجي ۽ ان جو شناختي ڪارڊ پڻ ٺھيل ھجي.
2: قانوني ڪاروائي:
اگر ارڙھن سال کان گھٽ عمر ۾ شادي ڪئي وئي ته ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جي مائيٽن تي قانوني ڪاروائي ڪئي ويندي ۽ جنھن ۾ ٽن سالن تائين قيد ۽ ھڪ لک رپيا جرمانو ڀرڻون پوندو.
3: گھٽ عمر جي شادي جا نقصانات:
گھٽ عمر جي شادي جا ڪيترائي نقصان آھن جنھن ۾ ڇوڪرو يا ڇوڪري ان ماحول کان اڻواقف ھوندا آھن ۽ انھن کي صحيح غلط جي ڄاڻ نه ھوندي آھي ۽ ان عمر ۾ شادي ڪرائي ٻارن تي ڪئي ذميداريون مسلط ڪيون وينديون آھن. ۽ اھي ٻار انھن ذميدارين کي صحيح نموني سان نڀائي ڪون سگھندا آھن ۽ پنھنجو ذھني توازن وڃائي ويھندا آھن.
4: تعليم ۽ شعور جو ھجڻ لازم:
چائلڊ ميريج ريسٽرنٽ رولز 2016 جي مطابق جيڪي اصول ڏنا ويا ان ۾ تعليم جي عمل کي ضروري قرار ڏنو ويو. ڇو ته ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جي تعليم ضروري آھي جڏھن انھن کي تعليم ھوندي ته ھو پنھنجي عقل، سوچ سمجھ، کان واقف ھوندا ۽ صحيح غلط جو فيصلو پاڻ ڪري سگھندا.
5: صحت:
ننڍي عمر جي شادي ۾ صحت تي به وڏو اثر پوندو آھي ڇو ته جڏھن ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جي بغير رضامندي جي شادي ڪرائي ويندي آھي ته اھي ذھني ۽ جسماني طور نفسياتي ٿي ويندا آھن ۽ انھن پريشانين جي ڪري بلڊپريشر، شگر، ٽراما ۽ ٻيون ڪافي بيماريون ٿينديون آھن ۽ ننڍپڻ ۾ ئي جلدي جلدي اولاد ٿي ويندو آھي ته پوء اھي پنھنجي اولاد جي تربيت به صحيح نموني سان ڪون ڪري سگھندا آھن.
6: ننڍي عمر ۾ گھر گھاٽ جون ذميداريون:
ارڙھن سال جي عمر کان گھٽ عمر وارين ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جو صرف راند روند ۾ ڌيان ھوندو آھي ۽ جڏھن ان کي کيڏڻ واري عمر ۾ شادي ڪرائي ويندي ته سمجھو اھي ڪنھن قيد ۾ بند ٿي ويا ڇو ته شادي کان پوء ان ڇوڪري يا ڇوڪري کي ھر ڳالھ کي منھن ڏيڻو پوندو آھي ۽ پوري گھر کي سنڀالڻو پوندو آھي. ۽ ھر ذميداري کي صحيح نموني سان نڀائڻو پوندو آھي.

7. گھريلو تشدد:
   ننڍي عمر ۾ شادي ڪري ۽ ان تي ڪنھن قسم جو تشدد به ڪيو ويندو آھي ۽ ان کي خوف ڏئي ھيسايو ويندو آھي ۽ ھر وقت ان کي ڊپ ۾ رکيو ويندو آھي ۽ ننڍي ٻار کان گھر جو ڪم ڪار ڪرايو ويندو آھي ۽ ٻيون به ذميداريون ڏنيون وينديون آھن ۽ ڪو به احساس ڪرڻ وارو ناھي ھوندو. ڪافي ته ڇوڪرين کي گھر ۾ ننڍي ننڍي ڳالھ تان ماريو به ويندو آھي ايترو ٽارچر ۽ ڊيڄاريو ويندو آھي جو ھو پنھنجي مائيٽن سان به ڳالھ ڪون ڪري سگھنديون آھن ۽ ان ظلم ۾ به مجبور ٿي پنھنجي گھر ۾ ويٺيون ھونديون آھن.

ارڙھن سالن جي عمر ۾ شادي ڪرڻ جا قانون:
نڪاح جي رجسٽريشن:
.سنڌ ۾ ٿيندڙ سموريون شاديون لاڳاپيل اختيارين وٽ رجسٽرڊ ٿيڻ گهرجن.
.جيڪڏهن ڪنهن به جوڙي جي عمر 18 سالن کان گهٽ ٿي ته ڪا به شادي رجسٽرڊ نٿي ٿي سگهي.
. ايڪٽ جي اصولن جي ڀڃڪڙي ڪرڻ وارن لاءِ سزا مقرر ڪئي ويندي جنهن ۾ ٽن سالن تائين قيد ۽ هڪ لک رپيا ڏنڊ ڀرڻون پوندو.
.جوڙن جي ٻنهي ڌرين لاء ضروري آهي ته هو پنهنجي ارڙھن سال عمر لاء پنھنجو شناختي ڪارڊ يا ڪو ٻيو ثبوت ڏين.۽ شادي لاءِ رضامندي جو ثبوت به ڏين.
آگاهي مهم:
سنڌ حڪومت کي گهرجي ته اها آگاهي مهم شروع ڪري ته جيئن ٻارن جي شاديءَ جي نقصانڪار اثرن بابت عوام کي آگاهي ڏني وڃي.
سنڌ ۾ ننڍي عمر واري 2016 جي اصولن جو مقصد تحفظ کي يقيني بڻائڻ ۽ ننڍي عمر جي شادين واري عمل کي روڪڻ آهي، جنھن جي وجه سان نوجوان ڇوڪرين ۽ ڇوڪرن لاءِ سنگين جسماني، ذهني ۽ جذباتي نتيجا نڪري سگھن ٿا. سنڌ ۾ ٻارن جي شادين کي ختم ڪرڻ ۽ ٻارن جي بهتري کي وڌائڻ لاءِ انهن ضابطن تي عمل ڪرڻ انتهائي ضروري آهي

12 Years Old Naresh Bheel Went Missing & Found Dead in nearby Banana Crop

۔Report by Uzair Khanzada

Twelve years Naresh S/o Rewo bheel, Hindu from Tajpur Matiari District went missing on 30 Paril 2023 Sunday from Tajpur. He was student of five class and was also working on a carpenter shop.

After one day search his dead body was found from the area of Tando Allahyar. Civil Society & Sindh Human Rights Defenders Network demand for justice.

کسان مزدور کا بیٹا جو کہ ساتویں جماعت کا طالب علم تھا اور دوپہر کے بعد ایک کار پپینٹر کی دوکان پر کام کرتا تھا 30.4.23 بروز اتوار کو اپنے گھر سے کہ کر نکلا کہ دوکان کام پر جا رہا ہے لیکن شام تک واپس نا لوٹا تو اس کے باپ نے کارپینٹر کے پاس جا کر معلوم کیا کہ اتنا وقت ہو گیا اس کا بیٹا کیوں نہیں لوٹا تو دوکان دار نے جواب دیا آج وہ آیا ہی نہیں تھا دوکان جس کے بعد اس کے باپ اور عزیز و اہل گاوں والوں نے بچے کی تلاش شروع کر دی اور تین ضلعوں کے تھانوں میں گمشدگی کی رپورٹ درج کرائی 2.5.23 بروز منگل کو اہل گاوں والوں کو بچے کی تشدد زدہ نعش مقامی زمیندار کے کیلے کی فصل سے ملی اور مقامی پولیس خصوصن ٹنڈو الہیار ضلع کے ایس ایس پی سلیم شاہ صاحب موقع پر پہنچیں اور بچے کی نعش کا پوسٹ مارٹم کرایا گیا جس سے یہ ثابت ہوا کہ بچے کے ساتھ جنسی زیادتی ہوئی اور تشدت کیا گیا جس کا ذکر ایف آئی آر کی شک 302 ۔201۔34ppc دفعات شامل ہیں اس واقعے نے  نریش بھیل کی ماں کو شدید صدمہ دیا ہے  اپنے بچے کے غم میں نڈھال ہے اور وہ انصاف ملنے کی دہائی دیتی ہے اس ماں کے لکتے جگر اس سے ناحق چھینا گیا ہے نریش بھیل 6 بہم بھائیوں میں 2 نمبر تھا اس کا ایک بڑا بھائی ہے جو 14 سال کا ہے وہ 7ویں جماعت کا طالب علم ہے اور کیلنک پر کمپاونڈر بھی ہے باقی تین چھوٹی بہنیں اور ایک بھائی اور ہے ہم اس انسان سوز واقعے پر انتظامیہ سندھ حکومت انسانی حقوق کی تنظمیں سندھ چائلڈ پروٹیکشن اتھارٹی اقلیتی برادری کے معززین اس واقعے پر ریوو بھیل اور اس کی ماں کی ہر ممکن مدد کریں تاکہ نریش بھیل کے قاتل جلد از جلد گرفتار   ہوسکے تاکہ پھر کسی نریش بھیل جیسے معصوم بچے اس ظلم کا شکار نا ہوں 

#سندھ چائلڈ پروٹیکشن اتھارٹی

  عزیر خانزادہ اردو ایڈیٹر۔۔۔رائٹسنائو پاکستان/سندھ ھیومن رائس ڈفینڈرز نیٹ وک

Happy Labours Day

Happy labours day
Labour Day is an annual holiday to celebrate on 1st May 2023 the achievements of workers. We celebrate Labour Day all around the world to recognize the efforts of millions of labours and helpers. They work tirelessly to contribute a little to society. So, on this day we thank all the workers around the world for their efforts and hard work. #SindhHuman Rights Defenders Network

Press Statement (Recover Manzoor Leghari, Register a Case Against the Perpetrators, Provide Protection to his family)

Subject: Recover Manzoor Leghari, Register a Case Against the Perpetrators, Provide Protection to his family.

The Sindh Human Rights Defenders Network is deeply concerned with the developing story regarding the abduction of peasant leader, Manzoor Leghari.

Leghari’s brother Mr Nawaz Ali told the news channels and Sindh Human Rights Defenders Network that his brother was abducted in a white Corola Car by four plain cloth people from near village Jaffar Khan Leghari in district Sanghar, Sindh on thursday, 26 April 2023.

Manzoor Leghari was fighting a case for peasants rights under Sindh Tenancy Act in which Sindh High Court Circuit Hyderabad gave decision in favor of peasant” rights. That decision has already been challenged in the Supreme Court of Pakistan by the Sindh Government.

Sindh Human Rights Defenders Network believes that Leghari’s abduction cum illegal detention is solely motivated by his peaceful and legitimate work in the defence of human rights particularly peasant rights.

Sindh Human Rights Defenders Network denand immediate action by SSP Sanghar & IG Sindh Police.

The state must guarantee in all circumstances that all human rights defenders in Pakistan are able to carry out their legitimate human rights activities without fear of reprisals and free of all restrictions, including the abductions.

Sindh HRD Network member and a prominent human rights lawyer from Sanghar Mr Hosh Mohummad Mangi accompanied abductees brother, visited all police stations and met SSP Sanghar but Manzoors whereabouts are still not known.

Family of Manzoor is upset and concerend about his life.

All HRDs demand his immediate release/recovery and registration of FIR against the abductors and their supporters.

Ali A. Palh
Coordinator Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN)

News and Viewshttps://thepakistandaily.com/peasant-leader-manzoor-laghari-still-not-recovered-by-sanghar-police/

Statement:

April 4, 2023 Karachi

Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN) condemns the attack on Mr. Jabbar Noherio, a senior Journalist of Time News Chachro by 6-7 people. He is injured and hospitalized at Chachro Hospital. We demand action against the attackers, registration of FIR against the accused people as per law. We also demand Sindh Protection Of Journalist and Media Persons should also be invoked and ensure accused are arrested and they should not further harm the journalist and his family. Chair of the Commission on Journalists and members should act immediately in support of the injured journalist.

Ali A. Palh
Sindh Human Rights Defenders Network

Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN) has received information that the human rights activist, senior lawyer & former Mirpurkhas Bar Association General Secretary, Mumtaz Jarwar is being victimized by the district administration due to his human rights work.

Mr Jarwar has always played a pivotal role in raising issues of public interest, and filed litigations in the Sindh High Court on Mirpurkhas Hospital, extra judicial killings, and other human rights issues. He is office bearer of the network for Mirpurkhas region.

His services for the Bar Association are also worthy of praise.

Any threat to Mumtaz will not be acceptable to civil society, legal fraternity and human rights defenders.

We demand fair inquiry into the issue. Call for action against those involved in this incident.

Mirpurkhas Bar Association which is now a High Court Bar should also come forward for diffusing threats to Advocate Mumtaz Jarwar.

Chief Minister Sindh must take notice of the issue and ensure safety of the activists and lawyer as per lawyers protection act 2023 & UN Declaration on human rights defenders.

Advocate Ali A. Palh
Coordinator Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN)

Press Statement: Global Activists Condemn Police Killings in Kenya including of Pakistani Journalist Arshad Shariff

Activists from more than 41 countries in Asia/Africa/Latin America, Europe America gathered at Kathmandu, Nepal for International Activists Convening (IAC) expressed serious concerns over the criminal conduct of Kenyan police who shot and killed two youth in Murang’a, Kenya on March 12, 2023.

The activists called for an end to the illegal and brutal acts of Kenyan police to operate extra legally and unconstitutionally. They demanded justice for the victims and their families.

Kenyan activists refuted the police report that the two were shot and killed in a fire exchange by other gangsters. They further emphasised the duty of police to safeguard and protect lives of everyone moreso those under their custody. They called on speedy investigations and immediate arrest of officers in the killings.

Advocate Ali Palh, a leading Pakistan network of activists called Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN), joined the press conference and raised the issue of Pakistani journalist Arshad Sharif who was killed in Kenya by the Kenyan police in October 2022.

Katherine Hughes – Fraitekh convener of the Solidarity 2022 and Beyond condemned the extra judicial killing of youth and killing of Pakistani Journalists by Kenyan police and urged Kenyan authorities to respect the constitution.

Activists jointly demanded justice for victims and accountability of the Kenyan police. Collectively, the international activists convening in Kathmandu, Nepal called for investigation of all extra judicial killings by Kenyan police by the UN.

Signed by human rights activists from 41 countries
16th March 2023

Statement January 3, 2023

Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN)condemns the raids and detention of 1,200 Afghan nationals including women and children. According to reports these afghan nationals entered in the port city without valid travel documents. SHRDN strongly condemn the detention of women and children. Children were also kept in a jail which is violation of international norms and practices.

Sindh Human Rights Defenders Network strongly condemns the deportation of Pakistani Journalists from Malaysia. Fawad Ali Shah, who was living under the refugee status. He was disappeared in Malaysia on August 23, 2022 and later Malaysian Authorities shared that he was sent back to Pakistan on Pakistani High Commission’s request which told the Malaysian Authorities that he was a police officer and discipline action was taken against him. However, that was countered by the Reporters Sans Border says he was not in police and he was living in Malaysia under refugee status since 2014.

Sindh Human Rights Defenders Network calls it violation of non refoulment principle of refugee convention which prohibits the practice of sending refugees or asylum seekers to country of origin which one left for threat. Malaysia was supposed to uphold its international obligations with regard to refugee law.

SHRDN also demands from the Pakistani authorities to reveal whereabouts of Fawad Shah.

Media Link  https://www.dawn.com/news/1729989

Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN) condemns the decision of Harvard Kennedy School for denying fellowship toformer Human Rights Watch Chief Kenneth Roth.

Sindh Human Rights Defenders Network (SHRDN) condemns the decision of Harvard Kennedy School for denying fellowship toformer Human Rights Watch Chief Kenneth Roth.

Defenders from Sindh, Pakistan call it biases of the School administration which has made this decision of denying position to Kenneth Roth over his criticism of Israel.

The Harvard Kennedy School’s Car Center offered   Roth a position as a senior fellow shortly after he retired as director of HRW in April after serving the organization for 29 years. SHRDN call it aanti freedom of speech move and demand reverse of the decision.  Sindh Human Rights Defenders Network also sees it as a pressure tactic of school donors.

https://www.theguardian.com/us-news/2023/jan/08/kennedy-school-human-rights-watch